Softwarebedrijf AFAS was niet te spreken over de hulp voor collega’s die thuis zaten met een burn-out. ‘Als iemand uitviel, kon diegene pas na zes weken terecht bij een praktijkondersteuner’, herinnert Britt Breure, hr-directeur bij AFAS, zich de situatie van een paar jaar geleden. ‘Dat is veel te lang. Als je je niet goed voelt, wil je niet zes weken thuiszitten, zonder hulp of toekomstperspectief.’
Het bedrijf besloot meer geld te investeren in het voorkomen en verhelpen van burn-outs. In Nederland neemt het aantal gevallen van burn-out snel toe en was het in 2021 al goed voor 11 miljoen verzuimdagen. Als een werknemer thuiszit, schakelt AFAS niet alleen een bedrijfsarts in maar stelt het ook een slaapcoach, een diëtist en een personal trainer ter beschikking. ‘Mensen vallen om diverse redenen uit, dus de remedie verschilt per persoon’, vertelt Breure. ‘Maar er wordt in ieder geval meteen een hulpplan opgesteld. Een bedrijfsarts die zegt: ga uitrusten en ik zie je weer over een maand, duwt iemand juist verder in de put.’
Het beleid werpt zijn vruchten af, aldus Jan Ophuis, als bedrijfsarts verbonden aan AFAS. Er vallen volgens hem minder werknemers uit dan elders en ze zijn minder lang ziek. Een assertieve houding helpt in de ogen van Ophuis. Veel bedrijven hebben een afwachtende houding: als een collega uitvalt, zien ze dat als het probleem van de medewerker. Er wordt een bedrijfsarts ingeschakeld, en daar blijft het bij. Door de enorme wachtlijsten in de ggz kan het vervolgens heel lang duren voordat iemand eindelijk bij een psycholoog terechtkan. ‘Juist in de eerste paar weken valt veel winst te behalen’, zegt de bedrijfsarts.
Een verkoper bij AFAS, die wegens privacyredenen liever anoniem blijft, zat in november 2022 al een paar maanden niet lekker in haar vel. Na een gesprek met haar bedrijfsarts en leidinggevende besloot ze een tijdje te stoppen. AFAS regelde en betaalde een psycholoog en een sportcoach, die haar leerden beter haar grenzen aan te geven. Haar leidinggevende belde vaak om te vragen hoe het ging en of ze iets kon doen. Met de bedrijfsarts evolueerde ze regelmatig hoe het herstel verliep. ‘Ik kreeg alle handvatten aangereikt om aan mezelf te werken, zonder dat ik druk voelde zo snel mogelijk weer te gaan werken. Ik voelde vooral begrip voor mijn situatie.’ Ook werd ze regelmatig uitgenodigd om op kantoor een kop koffie te drinken, zodat ze de binding met haar team niet zou verliezen.
Het is belangrijk dat een werkgever de klachten van een medewerker met een burn-out serieus neemt en geen druk voelt, zegt Ophuis: ‘Als iemand zich opgejaagd voelt om zo snel mogelijk weer te gaan werken, kan dat het herstel belemmeren.’ Met vroeg interveniëren en betrokkenheid is veel resultaat te boeken, zegt Boyd Thijssens, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde. AFAS noemt hij daar ‘een uitstekend voorbeeld’ van.’ Uitgevallen werknemers worden doorgaans met goede bedoelingen zoveel mogelijk met rust gelaten. ‘Managers durven doorgaans alleen af en toe te bellen om te vragen hoe het gaat, terwijl juist een goede begeleiding bij het herstel het verschil kan maken.’
Praten over psychische klachten op de werkvloer wordt als moeilijk ervaren. Dat taboe probeert AFAS te doorbreken door uitgevallen werknemers te vragen hun ervaring te delen. Tijdens een presentatie aan de rest van het bedrijf, vertellen ze dan ook hoe ze de reactie van AFAS als werkgever hebben ervaren. ‘Andere bedrijven nodigen vaak externe mensen uit. Het maakt meer indruk als een eigen collega erover vertelt,’ aldus Breure. Behalve goed luisteren, heeft een leidinggevende ook een andere taak, zegt Van Aalderen: zorgen dat teamleden hun grenzen bewaken. ‘Mensen die uitvallen hebben vaak een groot plichtsbesef. Die moet je niet motiveren, maar juist afremmen.’ Wees daarom voorzichtig met het creëren van een cultus waarin overuren draaien als iets goeds wordt gezien, waarschuwt zij. ‘Geef het goede voorbeeld: ga zelf ook na een periode hard werken een keer om 13.00 uur naar huis.’
Is het realistisch om van bedrijven, nu ze door inflatie worden geconfronteerd met stijgende kosten, te verwachten dat ze dat geld investeren in preventie? ‘Als je er tijd en moeite in stopt, betaalt dat zich terug’ stelt Ophuis. ‘Een uitgevallen collega kost een bedrijf enorm veel geld, al gauw enkele honderden euro’s per dag.’ Collega’s die uit balans dreigen te raken, stuurt AFAS preventief naar de bedrijfsarts. ‘Als iemand zich meer dan twee keer per jaar ziek meldt, ook al zijn het slechts griepjes, willen we weten: kunnen we de werknemer helpen?’, vertelt Breure. Ook besteedt AFAS elke maand aan de hand van een thema, zoals voeding of sport, aandacht aan de mentale en lichamelijke gezondheid van zijn medewerkers. ‘We verstrekken dan voorlichting en praktische tips zodat werknemers zelf een gezonde levensstijl kunnen ontwikkelen.’ Het AFAS-personeel heeft ook drie dagen per week een masseur tot zijn beschikking. ‘Natuurlijk werkt niemand bij AFAS vanwege die masseur, maar het laat wel zien: wij zorgen voor onze mensen.’