Het is 5 april 2017 en Kevin Voges, productmanager bij AFAS Software, klapt in de bedrijfskantine zijn laptop open. Op het scherm verschijnt zijn geesteskind, het online huishoudboekje van AFAS Personal. Het idee achter het programma is eenvoudig. Het geeft inzicht in inkomsten en uitgaven, en vooral ook de verhouding tussen beide. Voor klanten met meerdere bankrekeningen is het een uitkomst, zegt Voges, omdat er geen andere plek is waar zij al hun gegevens eenvoudig op een rijtje kunnen zetten. Het programma ziet er uit zoals een online tool er op 5 april 2017 uit hóórt te zien. Strak, dynamisch, en eenvoudig te bedienen. Hier de inkomsten, daar de uitgaven, alles per categorie gesorteerd.
Dan navigeert Voges naar het tabblad waar klanten hun rekeninggegevens binnenhalen. Een stappenschema plopt tevoorschijn, liefst zeven klippen moet de klant omzeilen, elke keer weer. Het down- en uploaden van een databestandje vanaf de internetbankiersite van de bank is de voornaamste horde. "Mijn moeder zou hier niet doorheen komen hoor'', zegt Voges. "Nu hebben we als klant de groep die al een huishoudboekje bijhield, en die AFAS Personal gebruikt om het op een handige manier te doen. Maar de eerlijkheid gebiedt ook te zeggen dat veel mensen na één of twee keer weer afhaken.'' Maak het dan makkelijker, zou je zeggen. Alsof Voges dat zelf nog niet bedacht heeft. Al jaren denkt hij na over het automatiseren van het proces, en - geheimpje - hij kan het ook al lang. Maar de klanten profiteren er nog niet van, want de meeste banken werken niet mee. Nog niet.
Vanaf 2018 worden ze verplicht om rekeninggegevens te delen, en Voges is blij als het zover is. De richtlijn die het allemaal makkelijker gaat maken, luistert naar de naam PSD2 - Payment Services Directive 2. De nieuwe Europese richtlijn voor het betalingsverkeer heeft niet alleen maar fans. Eind vorig jaar leidde berichtgeving over PSD2 tot een golf van verontwaardiging. Niet iedereen pruimt het feit dat banken hun rekeninggegevens moeten delen met derde partijen (AFAS bijvoorbeeld). Het gevaar, volgens critici, is dat daarmee een van de laatste bastions van onze privacy wordt geslecht.
"Als de klant er geen toestemming voor geeft, kan het gewoon niet" - Kevin Voges
Facebook, Google, Amazon: allemaal kunnen ze zo meteen meeloeren op onze rekening. Zodat ze weten aan welke politieke partij we geld overmaken en wanneer we de plastisch chirurg hebben betaald. Om maar te zwijgen over het gevaar dat criminelen een deurtje richting ons geld open kunnen doen. Voges wil er graag iets over kwijt.
Eerst maar eens de privacy. Technisch kan alles. Als jij online je transacties, hypotheek en verzekeringen kunt checken, kunnen techbedrijven het natuurlijk ook. Maar de crux, zegt Voges, is dat PSD2 dat voorkomt. Fel: "Het kan niet! Als de klant er geen toestemming voor geeft, kan het gewoon niet. Bedrijven moeten het technisch zo vormgeven dat ze ook echt alleen de informatie ophalen die de consument wil delen. En ze zijn verplicht om heel overzichtelijk, begrijpelijk voor een leek, te laten zien wat ze gebruiken.'' Een bedrijf als AFAS wil niet eens naar andere data kijken, stelt hij.
"Wij willen juist laten zien dat we er niks mee doen. Dat mensen weten dat we ze helpen om overzicht over hun financiën te houden, en verder niet." - Kevin Voges
Dan over het eigendom van de rekeninggegevens, dat bij de bank zou liggen. "Bullshit! We worden verplicht onze gegevens met derde partijen te delen, zeggen ze dan. Maar die data zijn helemaal niet van hen. Die zijn van de klant. Die moet zelf kunnen bepalen met wie hij ze wil delen. En veel klanten delen die gegevens graag met ons.'' De mogelijkheden die PSD2 de klant biedt zijn groot, denkt Voges. Beter inzicht in financiën kan klanten helpen om uit de schulden te blijven, slimmer te sparen, onnodige en te dure verzekeringen op te zeggen. Vanaf volgend jaar gaan we het meemaken. Over de invulling van PSD2 wordt nog volop gedelibereerd in de Brusselse vergadercarrousel. Voges is er ook wel eens. "Wie lobbyt er voor jou?'', vroegen ze toen ik voor het eerst binnenstapte. "Eeuh... niemand, zei ik. Dat was wel een eye-opener. Banken stoppen er miljoenen lobbygeld in om de boel tegen te werken. Maar het gaat er van komen, omdat de consument het wil.''